Wethouder Eric Logister (D66) woont niet in de Gemeente Oisterwijk, maar in Chaam. De wet stelt dat een wethouder in de plaats moet wonen waar hij werkzaam is. Tijdelijke uitzonderingen zijn mogelijk, mits met goede argumenten en expliciet onderbouwd. Structurele uitzonderingen zijn volgens de wet niet toegestaan.

‘Het is in strijd met de geest van het betreffende wetsartikel en de bedoeling van de ontheffingsmogelijkheid dat de ontheffing een structureel karakter krijgt.’ – Wethouders Vereniging (klik)

Wethouder Logister werd op 7 januari 2021 benoemd tot wethouder van de gemeente Oisterwijk. Destijds werd hem ontheffing verleend voor het ingezetenschap. Dit kan maximaal voor een jaar. In hoge uitzonderingsgevallen is verlenging mogelijk, mits zorgvuldig en openbaar gemotiveerd. Hieraan vooraf dient een raadsbesluit te worden genomen, waarbij expliciet een onderbouwing gegeven moet worden voor de tijdelijke uitzonderingssituatie. 16 december 2021 en 15 december 2022 heeft de raad de verlenging als hamerstuk aangenomen, en ook voor komende december staat het besluit op de agenda.

Afspraak

Wethouder Eric Logister.

In de voorbereiding ontbrak en ontbreek een expliciete motivatie waarom juist deze wethouder nu voor de vierde keer als uitzondering wordt gezien op de wettelijke regel. In reactie op de vraag naar die argumentatie, geeft de woordvoerder van de wethouder aan: ‘Voorafgaand aan de benoeming van wethouder Logister was duidelijk dat er sprake was van een benoeming van een ‘wethouder van buiten’ die woonachtig zou blijven in zijn gemeente. Dit raadsvoorstel betreft een verlening en formaliseert deze afspraak.’

Onwettig
Precies deze afspraak – die zo blijkt vooraf is gemaakt voor de gehele ambtsperiode – geeft aan dat er geen sprake is van een tijdelijke uitzondering. Het betreft hier een vooraf overeengekomen structurele afwijking van de wettelijke regels. Vanwege de vervroegde verkiezingen bij de herindeling met Haaren, is de benoeming van wethouder Logister gebaseerd op een periode van 5,5 jaar (normaal 4 jaar). Dat is meer dan wat door de wetgever als een normale periode wordt gezien, en daarmee meer dan structureel. Uit juridische navraag blijkt dat de wetgever dit niet heeft bedoeld, en niet heeft toegestaan. In dit geval wordt er gehandeld in strijd met de bedoeling van de wetgever. De uitzonderingsregel is bedoeld voor bijvoorbeeld een tijdelijke benoeming kort voorafgaande aan verkiezingen, bij waarneming tijdens ziekte, of om een wethouder na zijn benoeming ruimere gelegenheid te geven een woning te zoeken.

Burgemeester
Ook voor burgemeester Hans Janssen is de woonsituatie feitelijk onwettig. Voor hem zou maximaal driemaal een jaar een ontheffing verleend kunnen worden; die is uiteraard ruim verstreken. Daarbij is echter wel een inhoudelijke argumentatie gegeven. De afstand van zijn woonhuis tot het centrum van Oisterwijk, is kleiner dan wanneer hij bijvoorbeeld in Moergestel zou gaan wonen. De raad heeft daarmee geaccepteerd dat verhuizen voor hem minder nut heeft. Er zijn wel inwoners die vinden dat de burgemeester hiermee het verkeerde voorbeeld geeft; zij moeten zich immers ook aan de wet houden. Zij vragen zich regelmatig af: Staan burgemeesters en wethouder daar boven?

Wetgever
De wetgever, in dit geval de Eerste Kamer, heeft de wet die van toepassing is voor Dhr. Logister vastgesteld op 15 maart 2007. Tijdens de daaraan voorafgaande behandeling, gaf destijds Staatssecretaris Bijleveld-Schouten onder andere aan: ‘De norm is glashelder. De wethouder behoort in de gemeente te wonen.’ Maar er waren ook uitzonderingen mogelijk: ‘Het is aan de raad om af te wegen of de omstandigheden zodanig zijn dat sprake is van een bijzonder geval… … De raad zal zich dan ook steeds opnieuw, in het openbaar, moeten verantwoorden voor de gemaakte afweging… … het gaat om een openbare behandeling, die goed voorbereid moet zijn, en waar zaken worden vastgelegd… …Een raadsbesluit is meestal een kort besluit dat wordt afgehamerd, maar in het raadsvoorstel zal het bijzonder geval moeten worden beschreven… … het moet wel worden geëxpliciteerd… … Burgers hechten er namelijk belang aan dat een wethouder in de gemeente woont…’

Raad
We hebben de wethouder uiteraard om een reactie gevraagd op bovenstaande conclusie. Volgens wethouder Logister is het ‘aan de raad om het voorstel te bediscussiëren’. Precies dat is wat de raad tot nu toe niet heeft gedaan. In de Oisterwijkse raad waren het steeds hamerstukken, zonder verdere argumentatie die de uitzondering verklaren. Ook het nu voorliggende besluit voor komende december kent geen argumenten en geen inhoudelijke onderbouwing; geen enkele omschrijving wat in geval van Dhr. Logister de bijzondere omstandigheid zou zijn.

De uitleg van de wethouder stelt dat er sprake is van een afspraak vooraf, voor de gehele ambtsperiode. Nog los van het feit dat een dergelijke structurele uitzondering wettelijk niet is toegestaan, ontbreekt ook in dat antwoord het ‘waarom’ die afspraak is gemaakt.