Afgelopen maanden is er veel regen gevallen, en die zakt op een aantal plekken in de gemeente niet snel weg. Inwoners vermoeden dat het komt vanwege een verhoogde grondwaterstand. Gemeente Oisterwijk geeft aan dat een nader onderzoek niet nodig is.

Uit een oproep van inwoners, onder andere via deze website, zijn meerdere meldingen ontvangen van inwoners die kampen met wateroverlast in hun woning. Een aantal betreffen waterlekkages in kelders, convectorputten, meterputten en kruipruimten (onder het maaiveld), maar ook zijn er woningen waar vocht op de begane grond in muren en vloeren trekt, met alle gevolgen van dien. Deze inwoners merken op dat ze dat nooit eerder hebben gehad.

Klimaat

In een reactie aan de inwoners erkent de gemeente het probleem: ‘Op meerdere plaatsen in Oisterwijk was er ernstige wateroverlast. Gelukkig is de grondwaterstand daarna gaan dalen, maar fluctueert deze nog altijd. Wegens de klimaatverandering moeten we rekening houden met mogelijke herhaling van deze omstandigheden.’ Het waterschap heeft enkele jaren terug reeds aangegeven dat ze vanwege droogte zoveel mogelijk water vast houden. Dat kwam onder andere aan bod bij vragen over de (te) hoog aangelegde vistrap in het centrum, en het daardoor langdurig hoogstaande water in de Stroom. Het beleid bij het waterschap is er op gericht water vast te houden. Dat doen ze door waterlopen vol te houden, en daarmee – zo gaf het Waterschap destijds aan – ook de grondwaterstand hoger te houden.

Afvoeren

Gemeente Oisterwijk bevestigt datzelfde beleid: ‘Het afgelopen decennia is de gemiddelde grondwaterstand ernstig gedaald. Hete en droge zomers zorgden voor verdroging van de ondergrond. Beleid is er dan ook op gericht om regenwater zo veel mogelijk op locatie vast te houden en te laten infiltreren in de ondergrond. Echter wanneer zich weersomstandigheden voordoen zoals afgelopen december/ januari, moet het overtollige water snel en efficiënt worden afgevoerd.’ Dat laatste lukt op het moment op veel plekken niet, zo constateren de inwoners die met vochtproblemen zitten.

Regen

Tegelijk met het beleid water vast te houden tegen droge perioden, blijkt er per jaar meer water uit de lucht te komen. Het biedt een logische verklaring tot de noodzaak om ook overtollig water af te kunnen voeren. Volgens metingen van de Rijksoverheid is er een gemiddelde toename van regen per jaar zichtbaar (zie onder). Daarbij is ook te zien dat het afgelopen jaar inderdaad een overmatige hoeveelheid regen is gevallenland (1151 mm in 2023 – 853 normaal – het record stond op 1109 mm in 1998). Verwacht wordt dat dit vaker voorkomt. Er is een stijgende lijn zichtbaar van hoeveelheid regenwater per jaar.

Riool

Ondanks dat veel klachten van deze inwoners niet gericht zijn op kortstondig veel water, maar meer op een verzadigde ondergrond met (een vermoeden van) een te hoog grondwaterpeil, reageert de gemeente in een eerste reactie naar deze inwoners met maatregelen die gericht zijn op hoosbuien. ‘In veel wijken waar riolering wordt vervangen, wordt tevens een apart regenwaterriool aangelegd dat regenwater niet afvoert naar de zuiveringsinstallatie, maar naar open water. Dit ontlast de riolering en zuivering wat de kans op riool-overstromingen verkleint.’ En in een aantal wijken met daarbij de opmerking: ‘Wegens de nog goede staat van de riolering zijn dergelijke werkzaamheden in uw straat en wijk nog niet gepland.’

Tegels

Met tot slot een algemeen advies, dat gebaseerd is op beleid vanwege die droge jaren: ‘Grondwaterstanden zijn hoog maar nog altijd onder het maaiveld. Het verharden van tuinen belemmert de mogelijkheden om regenwater te laten infiltreren in de ondergrond. De plaatsen waar dit wel kan, worden dan overbelast. Daarom is mijn advies om de grond niet te verharden maar te zorgen voor een goede waterdoorlatendheid van de ondergrond. Door het regelmatig omspitten en beplanten van de tuinen kan water sneller tot diepte infiltreren.’

Maaiveld

De term ‘maaiveld’ is de hoogte die wordt aangehouden bij bouwwerken zoals woningen, en bevat de bovenkant van het (oorspronkelijke) terrein dat rondom dat bouwwerk ligt. Dat de gemeente stelt dat het grondwater niet boven het maaiveld uit komt, is voor veel van deze bewoners geen geruststelling, en geen oplossing. Het advies water in de grond te laten infiltreren werkt in droge tijden, maar niet ten tijde van langdurige of overmatige regenval in combinatie met hoge grondwaterstanden. Grondwater dat tot aan of dicht bij die maaiveldhoogte komt, zorgt er immers vanzelf voor dat water beperkt of niet meer door de grond kan worden opgenomen. Water dat tegen woningen blijft staan, kan voor bouwkundige problemen zorgen.

Grondwaterstand

Gemeente Oisterwijk vindt ‘het enorm vervelend dat inwoners wateroverlast ervaren,’ maar ziet geen noodzaak onderzoek te doen. ‘Zowel het waterschap als wij monitoren de grondwaterstand. Deze is momenteel hoog, maar normaal voor de tijd van het jaar. Daarin zien we geen aanleiding voor een onderzoek.’ Betreft de lekkages in bouwwerken, stelt de gemeente: ‘Particulieren hebben op eigen terrein een eigen verantwoordelijkheid. Bouwkundige constructies onder maaiveld moeten waterdicht zijn. Met deze natte weersomstandigheden komt nu vaker aan het licht dat dat niet het geval is.’

Tot slot biedt de gemeente aan, om inwoners te adviseren over een passende oplossing…