Vooraf, maar ook nu na het raadsbesluit van afgelopen donderdag, laat Stichting De Kerkhovense Molen weten het niet eens te zijn met de bouw van woningen op een nabijgelegen perceel, hoger dan 10 meter.

‘Ons zonder meer hierbij neerleggen is zeker niet de bedoeling,’ zo laat de stichting weten. De molenaars maken zich zorgen over beperkte windvang door woningen binnen een straal van 100 meter; de zogeheten molenbiotoop. Volgens eerder onderzoek zouden een aantal bomen binnen die straal zorgen voor minder wind. Het weghalen van bomen en daarvoor huizen van 10 meter hoog plaatsen is niet de oplossing. De stichting overweegt nu nadere stappen, om niet de woningbouw, maar wel de hoogte van die woningbouw tegen te gaan.

Draaidagen

De molen in Oisterwijk (Foto: Leny van Schijndel).

‘Al in 2017 hebben wij daar door een gespecialiseerd bedrijf (Erfgoed Advies Groen/EAGM) een onderzoek naar laten doen. De conclusie ten aanzien van alleen de bomen was als volgt: De Molen kan in theorie 113 dagen per jaar draaien (op basis van voldoende wind). Op basis van de hinder van de bomen in 2017 was het aantal maaldagen al 78 ( =35 minder). In de toekomst zou door de groei van de bomen het aantal maaldagen teruglopen naar 37 (= 76 minder).’ Minder windvang of een ongelijke verdeling van wind op de wieken, zorgt voor hogere kosten en op termijn mogelijk ook het onhaalbaar maken van behoud van het molenwerk.

Molenbiotoop

De overheid kan regels opstellen zoals in dit voorbeeld van een andere gemeente*: bouwen binnen de molenbiotoop (klik). Die regels worden vastgelegd in de Beheersverordening Molenbiotopen. Het zijn vergelijkbare regels die in de volksmond bekend staan als de ‘molenbiotoop’. Daarin staat onder andere dat ‘binnen een straal van 100 meter, gerekend vanuit het middelpunt van de molen, wordt geen bebouwing of beplanting opgericht hoger dan de onderste punt van de verticaal staande wiek.’ Compensatie is mogelijk, bijvoorbeeld door verwijderen van andere bouwwerken en daarmee zorgen voor toename van windvang. Dit wordt in het voorliggende plan beoogd, echter is daar volgens de molenaars geen sprake van; de bomen die daartoe worden weggehaald hadden al niet zo hoog mogen groeien en vormen reeds een belemmering die weggenomen had moeten worden.

Objecten en beplanting binnen een straal van 100 meter, die bij een onderzoek in 2017 hoger waren dan toegestaan (Bron: Biotooprapport 73 De Hollandsche Molen)

Erfgoed

Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, onderdeel van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, is de molenbiotoop als ‘omgeving van een molen erg belangrijk’. Volgens deze organisatie moet wind voldoende aanwezig zijn en blijven, en wordt de ruimtelijke borging van die omgeving, en daarbij specifiek de windvang, geborgd in provinciale verordeningen en bestemmingsplannen. Zij verwijzen hiertoe door naar de vereniging De Hollandsche Molen.

Redelijk

Vereniging De Hollandsche Molen zet zich als belangenvereniging in voor het voortbestaan, malend en draaiend houden van de wind- en watermolens in Nederland. Zij hebben per molen een onderzoek laten doen (klik), en daarvan in 2020 een goed overzicht gepubliceerd van obstakels. Zij hebben aan de hand van metingen geconstateerd dat de windvang destijds ‘redelijk’ was met de opmerking dat er een aantal zaken zijn ‘waarin de omgeving nog verbeterd kan worden.’

Er werd destijds ook een advies gegeven: ‘De Hollandsche Molen adviseert om bomen binnen 100 meter straal vanuit de molen, op perceelnummers 2838 en 5866, ten oosten en westen van de molen, terug te snoeien en/of te kappen om direct de windvang te verbeteren.’ Perceelnummer 2838 betreft een naastgelegen perceel met woningen aan de oostkant. Perceel 5866 betreft het perceel aan de westkant van de molen, waar nu volgens plan de betreffende 10 meter hoge woningen moeten komen. Op de hoogtekaart (zie afbeelding) zijn de huidige hoge bomen te zien (rood-oranje vlekken), direct links van de molen (zwarte stip).

Provincie

Het doel van het rapport is inzage geven in de bestaande situatie, en advies geven over verbetering. Het wegnemen van de hoge bomen op beide percelen is een verbetering die volgens dit rapport nodig is. Volgens hetzelfde onderzoeksrapport heeft provincie Noord-Brabant op de Cultuurhistorische Waardenkaart de molenbiotoop ingetekend als cultuurhistorische waarde. ‘De provincie ziet het Brabantse erfgoed als belangrijk onderdeel van haar identiteit en wil het een plaats geven in de verdere ontwikkeling van Brabant.’

Volgens de stichting is woningbouw binnen de regels van de molenbiotoop goed mogelijk tot 7 meter hoogte. Tegen het plan met woningen tot 10 meter hoogte, overweegt de stichting nadere stappen. Dat kan om te beginnen een bezwaar zijn, en mogelijk ook een gang naar de rechter …

* Deze zin is aangepast, omdat onterecht de indruk werd gewekt dat deze regels voor alle gemeenten gelden; het betreft hier een voorbeeld van een andere gemeente.