In oktober, de Maand van de Geschiedenis, brengt historicus Ad van den Oord een aantal bijzondere historische feiten die mogelijk ‘Echt Nep’ zijn.

Het thema van de Maand van de Geschiedenis is dit jaar ‘Echt Nep’. Hoe weet je nog wat echt is, in een hedendaagse wereld van nepnieuws, complottheorieën en manipulatie? Wie heeft de waarheid in pacht? Beeldvorming en waarheidsvinding zijn van alle tijden. En ook ons beeld van de geschiedenis zelf verandert continu, op de deining van de tijdgeest en gedreven door voortschrijdend inzicht. Is alle door historici in de diverse archieven aangetroffen informatie echt? Of zijn er mogelijk vergissingen geslopen in wat ooit bewaard werd?

Haardplaten van Willem van Oranje te koop in Oisterwijk

door Ad van den Oord

Meubelmaker Theo Gerritsen (1930) was een alleskunner. In zijn jeugdjaren communist geweest, later ober in nachtclubs in Eindhoven en Tilburg. Overdag besteedde hij de tijd aan zijn ware passie: het uit eeuwenoud eikenhout vervaardigen van meubels. Hij had ‘gouden handen’ en werkte in zijn ateliertje aan de Oirschotsebaan (een voormalig paardenstalletje) in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, op hetzelfde moment dat in de Meubelfabriek Oisterwijk dergelijke meubelen op grote schaal geproduceerd werden.

Theo Gerritsen met paard en wagen.

Maar massaproductie was niks voor Theo. Hij ging op gezette tijden ook andere dingen doen dan meubels maken. Zo smokkelde hij en stroopte met een lichtbak. Samen met zijn vrouw Truus Paijmans beheerde hij de ateliers voor ambachtelijke kunst aan de Merodelaan en op De Lind (hij restaureerde eerst het oude pand St. Joriske).

Op 10 oktober 1974 verscheen er een bijzonder verhaal in De Telegraaf. In de buurt van het Franse Chartres was een bedrijfje ontdekt, waar al vijf generaties lang haardplaten werden gegoten die de beeltenis van Willem van Oranje droegen, de ‘vader des vaderlands’. Voor iedere plaat moest telkens een afdruk worden gemaakt van het origineel uit 1633. Dat origineel was vervaardigd 49 jaar na de dood van Willem van Oranje.

Waarom werden die haardplaten met de beeltenis van Willem van Oranje in Frankrijk gemaakt? Dat kwam volgens De Telegraaf omdat zich het zand in die streek na vermenging met lijnolie zo goed leende voor het maken van de vormen. Inlichtingen over de haardplaten waren volgens de krant dan echter weer in Nederland te verkrijgen en wel bij het Atelier voor Ambachtelijke Kunst van Theo Gerritsen.

Gerritsen zat nooit stil en woonde ook enige jaren in de Franse Ardèche. Daar had hij ook een huis, maar volgens lokaal historicus Wim van de Wouw was dat huis van een vriendin van Gerritsen. Theo kon wel eens overdrijven. En zo’n kunstzinnig type komt zelden op een normale manier aan het einde van zijn leven. Volgens dezelfde ingewijde verongelukte Theo bij een motorongeluk in een Zuid-Amerikaanse staat. Of dat allemaal waar is, is de vraag.

Evenals de vraag of het origineel van de haardplaten met beeltenis van Willem van Oranje werkelijk zo oud is en afkomstig is uit Frankrijk. Of werd vanwege de commerciële belangen toch af en toe wat gerommeld met de historie in de ateliers voor ambachtelijke kunst?

De Maand van de Geschiedenis

In de gemeente Oisterwijk werken een aantal organisaties en vrijwilligers de gehele maand oktober mee aan de Maand van de Geschiedenis. Op Oisterwijknieuws.nl/geschiedenis treft u een overzicht van alle activiteiten en een keur aan historische informatie en video’s.