Geluidswagens zijn voor de liefhebbers een lust, voor anderen een last. Een terugblik op afgelopen carnaval.
Een geluidswagen is volgens de formele opgave van de gemeente een ‘Open of gesloten laadruimte van een motorvoertuig of bromfiets en in of op een aanhangwagen achter een motorvoertuig of bromfiets.’ Wat in deze formele definiete van Gemeente Oisterwijk ontbreekt, is het weergeven van geluid, de soort muziek en voor dit verhaal van belang: hoe krachtig de versterkers en luidsprekers dat geluid verspreiden. Duidelijk is dat eenieder die het met carnaval over ‘geluidswagens’ heeft, doelt op vrachtwagens met oplegger, daarop een inrichting voor een DJ en publiek, met aan beide zijden naar buiten toe gerichte luidsprekers.
Een andere muziekbron is die van de dweilorkesten. ‘Een dweilorkest is een muziekkapel bestaande uit blazers en slagwerkers. De muziek die gespeeld wordt is vaak carnavalesk, maar in ieder geval feestelijk,’ zo vertelt Wikipedia ons. Ze lopen mee, of zitten op bankjes in een open bak, hier en daar voorzien van Prins en gevolg. Hier en daar worden optochten ook voorzien van een fanfare.
Publiek
Dergelijke creaties scoren meer waardering bij het publiek (Foto: Joris van der Pijll).
Het publiek, zo blijkt tijdens de verschillende optochten, wordt vooral erg blij van de dweilorkesten en fanfares. Ze zijn minder gecharmeerd van de geluidswagens. Vooral als de muziek naar hun oordeel erg hard staat en de wagens zelf niet veel meer omvatten dan opgeschilderde wanden, worden ze als ‘herriewagens’ bestempeld. Dit in tegenstelling tot wagens waar met maandenlang knutselwerk immens grote beelden zijn gevormd, en daarmee een thema of stelling wordt uitgebeeld. Want ook als die wat muziek ten gehore brengen is het publiek daar over het algemeen meer positief over te spreken. Zo ook de jury; er zijn zelfs optochtorganisaties die dat motiveren door de geluidswagens geheel uit te sluiten van hun prijzenaanbod.
Klachten
De (veelal) jeugd die op de geluidswagens meelift heeft er lol in, en dat waarderen veel omstanders vervolgens wel. Tenzij het in een uiterst geval voor die omstanders iets te ver gaat of te lang duurt. Dan gaan omstanders en buurtbewoners klagen. Dat was afgelopen carnaval in ieder geval in Haaren het geval, toen enkele wagens in de woonwijk hun knoppen dermate open hadden staan, dat publiek het niet meer echt om te genieten vond. Daarbij komende, stapten op diverse plekken de passagiers uit, om hun zojuist genoten drankje tegen een boom of struik te lozen. Het resulteerde volgens de gemeente in één formele klacht. Langs de kant van de weg en bij buurtbewoners was de irritatie overduidelijk meer aanwezig; blijkbaar zonder daar direct melding van te maken.
Afspraken
In Haaren maar ook in de andere dorpen zijn er reglementen voor de deelnemers. Hier staat ook in vermeld wat de normen zijn voor het geluid. In Haaren is vooraf een bijeenkomst waar alles wordt uitgelegd. De optochtorganisatie in Haaren controleert vooraf de geluidswagens en spreekt hen – zo laat de organisatie weten – zo nodig aan op een te luide weergave. Tijdens de optocht kunnen ze er volgens hen weinig aan doen. Ook het wildplassen is voor de organisatie een ergernis, ondanks voldoende gelegenheden gebeurt het teveel. Deze signalen gaan mee in de evaluatie voor volgend jaar.
Uitsluiten
In onze gemeente mogen alle feestvierders meedoen, ook de liefhebbers van geluidswagens. Er zijn echter ook gemeenten waar deze wagens worden uitgesloten, of waar het van oudsher gewoon niet gebruikelijk is. Menig bezoeker van buiten is dan ook verbaasd te zien dat deze wagens hier mee (mogen) doen. In onze gemeente beperkt deelname zich tot de norm van de sterkte van het geluid, en dat zou 80 dB mogen zijn. Een norm waar verschillende wagens in Haaren ver overheen gingen; een formele meting werd door de gemeente niet verricht. Willen de optochtorganisaties het ook voor het publiek en omwonenden leuk houden, is controle en handhaven op deze geluidsnormen nodig, zo bleek uit reacties in het publiek.
Vervoer
Bijkomend probleem, wat overigens niets met het geluid te maken heeft, is dat het steeds lastiger is om het vervoer met deelnemers op zo’n vrachtwagen tussen de dorpen formeel goed te regelen. Veel gemeenten verbieden dat; dus dan zou het uitstappen worden bij het einde van de optocht en ander vervoer regelen. Bij Gemeente Oisterwijk gelden strikte voorwaarden aan een mogelijkheid tot een ontheffing. Daarbij is de verzekering niet eenvoudig te regelen en is de bestuurder aansprakelijk voor hetgeen er achterop de wagen gebeurt. Mocht de gemeente of de organisatie strikter handhaven, dan heeft dat direct gevolgen voor deze vorm van carnaval vieren.
Straatcarnaval in Döllekesgat (Foto: Annita Schepens)
Alternatief
Het is allemaal niet erg leuk voor de jeugd die van deze vorm van deelname aan de carnavalsoptochten en het ‘dweilen’ tussen de verschillende dorpen geniet. Gelukkig zien de carnavalsorganisaties in onze dorpen ook alternatieven en een positieve verschuiving. Zo ziet Samenwerkend Moergestels Carnaval (SMC) ‘dat er de laatste jaren steeds minder geluidswagens meedoen. Bovendien dingen ze bij ons niet mee naar de prijzen. En wij controleren actief op de geluidsnorm. Afgelopen editie zien wij dat er juist weer meer jeugd meedoet aan de optocht, maar dan op een andere wijze dan met een geluidswagen.’
Positief
Volgens Stichting Döllekesgat was het ‘volgens ons nog nooit zo druk langs de kant’, waarmee maar gezegd is dat de optochten erg veel gezelligheid aantrekken. Ook deze stichting ziet ‘een natuurlijk verloop, groepen zoals De Kloontjes zijn ouder geworden en doen nu op een andere manier heel actief mee’.
Tegelijk ziet deze stichting dat er voor de jeugd die meer behoefte heeft aan een andere muziekstijl evenementen zoals Karnaval Festival worden georganiseerd. En ‘meer aanbod voor een jong publiek via KLM Open Air en Döllekesplein. Daar komt veel meer jong publiek op af en muziek die er wordt gespeeld is veel meer een mix tussen hoempapa en dance.’ Het past volgens de stichting bij de opkomst van straatcarnaval. In Haaren was er het succesvolle Struivenbal…
Wel of geen geluidswagens in de carnavalsoptocht? In ieder geval geen verbod. Wel is er een cultuurverschuiving zichtbaar die waarborgt dat er voor ieder wat te beleven valt.
