In oktober, de Maand van de Geschiedenis, brengt historicus Ad van den Oord een aantal bijzondere historische feiten die mogelijk ‘Echt Nep’ zijn.

Het thema van de Maand van de Geschiedenis is dit jaar ‘Echt Nep’. Hoe weet je nog wat echt is, in een hedendaagse wereld van nepnieuws, complottheorieën en manipulatie? Wie heeft de waarheid in pacht? Beeldvorming en waarheidsvinding zijn van alle tijden. En ook ons beeld van de geschiedenis zelf verandert continu, op de deining van de tijdgeest en gedreven door voortschrijdend inzicht. Is alle door historici in de diverse archieven aangetroffen informatie echt? Of zijn er mogelijk vergissingen geslopen in wat ooit bewaard werd?

Het schilderij dat van Van Gogh zou zijn bleek ‘echt nep’!

door Ad van den Oord

De in Oisterwijk geboren Cor Janssen (1904-1993) was in de jaren vijftig en zestig huurster van café Oporto in de Warmoesstraat, gelegen midden in de rosse buurt van Amsterdam. Later werd Oporto een bekend travestiecafé. Cor Janssen verdiende er goed mee, en was niet te beroerd ook minder bedeelden te laten delen in dat geld. In het najaar van 1962 besloot ze haar broer Kees te helpen, die in Oisterwijk schoenmaker was.

De Nieuwe Eindhovense krant plaatste op 18 oktober 1962 een foto van het schilderij dat aan Van Gogh werd toegeschreven.

Bij de familie Janssen aan de Burgemeester Suijslaan in Oisterwijk bevond zich toen al 35 jaar een schilderij: ‘Boer in rode kiel’. Onder dit mannenportret stond ‘Vincent’ gesigneerd, in een omhooglopende lijn, zoals Van Gogh dat ook deed. Het portret kwam eigenlijk uit de familie van Cor Janssens partner. Maar omdat de persoon op het schilderij zoveel leek op de vader van Cor en Kees, mocht Kees Janssen het in zijn Oisterwijkse woning hangen.

De familie Janssen was er heilig van overtuigd dat ze een echte Vincent van Gogh in handen hadden en Cor besloot het schilderij te gelde te gaan maken in Amsterdam, want Cor had het beste voor met haar broer Kees, die als schoenmaker wel een extra centje kon gebruiken. Volgens de Nieuwe Tilburgse Courant van 19 oktober 1962 had een Amerikaan reeds een bod van duizend gulden gedaan. En de Nuenense kunstenaar Hugo Brouwer dacht zeker te weten dat het hier om een echte Van Gogh ging.

Maar voordat Cor Janssen het schilderij te koop kon aanbieden moest zij eerst langs de wetenschappers van het Rijksbureau voor kunsthistorische documentatie in Den Haag. En die zagen in één opslag dat het geen Van Gogh was. De boer in rode kiel was geschilderd door de Nijmeegse kunstenares Wilhelmina Everdina Vincent. De Telegraaf van 6 oktober 1962 bracht dit voor Kees en Cor Janssen verpletterende bericht.

De deskundigen van het Rijksbureau haalden hun schouders op over deze teleurstelling. Wekelijks moesten zij schilderijen beoordelen die van grote meesters afkomstig zouden zijn en iedere keer moesten zij weer mensen teleurstellen. Het was volgens de wetenschappers ‘echt nep’.

Schoenmaker Kees Janssen had er vrede mee en weinig behoefte om een dure en verre reis naar internationale Van Gogh-kenners in München en Parijs te maken voor een second opinion. Wellicht hangt de ‘nep-Vincent’ nog steeds ergens in Oisterwijk bij een Janssen.

De Maand van de Geschiedenis

In de gemeente Oisterwijk werken een aantal organisaties en vrijwilligers de gehele maand oktober mee aan de Maand van de Geschiedenis. Op Oisterwijknieuws.nl/geschiedenis treft u een overzicht van alle activiteiten en een keur aan historische informatie en video’s.