Speciaal voor de Maand van de Geschiedenis, schreef Anton van Dorp van Heemkundekring ‘De Kleine Meijerij’ een artikel over ‘neppe’ topgeveltjes. Ze zijn ‘Echt Nep’, het thema van 2024.
‘Neppe’ topgeveltjes, ook in Oisterwijk
door Anton van Dorp, Heemkundekring De Kleine Meijerij
Wie ooit in Nederlandse steden met huizen uit de zestiende, zeventiende of achttiende eeuw is geweest zal zeker weleens de gevels van statige huizen bekeken hebben. In een aantal gevallen wordt de pui van zo’n deftig huis bekroond door een topgevel in de vorm van een klok of een trap. Bij nadere beschouwing zit er soms geen kamer achter maar veelal een ijzeren stang om de gevel om z’n plaats te houden en te voorkomen dat die scheef gaat staan of erger nog; omvalt. Geen echte gevel met achterliggende kamer dus. Het zijn siergeveltjes die extra indruk moeten maken op de bezoeker. Een hoog huis straalt rijkdom en statigheid uit. Je zou het een zogeheten schijngevel kunnen noemen. Het woord kan betrekking hebben op een gevel die hoger of breder is dan het achterliggende gebouw. In dit geval schept de schijngevel de illusie van een groter gebouw dan in werkelijkheid aanwezig is. De term kan tevens gebruikt worden voor een gevel die ogenschijnlijk een verdieping meer heeft dan het bouwwerk zelf. Ook wordt de term gebruikt bij een vóór het gebouw geplaatste gevel. Deze soort schijngevels staan los van het gebouw en dienen slechts een esthetisch doel. Zij kunnen de indruk geven dat een gebouw groter is, dan het eigenlijk is. Op esthetisch vlak kan een schijngevel dienen om een pand met een moderne, zakelijke bouw een zachter uiterlijk te geven.
Moderne bouw, met ouderwetse topgeveltjes (Foto: Diva)
Wie in Oisterwijk in de Nicolaas van Eschstraat gaat kijken naar het appartementencomplex La Hollande ziet ook enkele schijngevels op de top van de voorgevel. Het appartementencomplex La Hollande (2017)is gebouwd op de plaats waar eertijds de schoenfabriek La Hollande stond van de firma Larsen. De naastgelegen originele directiewoning is gespaard gebleven voor de slopershamer en heeft een monumentale status. Ook de fabrieksschoorsteen staat nog overeind. Larsen kocht na de Eerste Wereldoorlog op Laarakkers (bij de Oud-Haarenseweg) een perceel bouwland van Adriaan Verhoeven. In 1919 werd daar de bouw van een fabriek gestart en in 1920 stond schoenfabriek ‘La Hollande’ (de naam stamt uit 1924) drie etages hoog aan wat later de Nicolaas van Eschstraat is gaan heten. Er werden luxueuze damesschoenen vervaardigd ‘in satijn met goudleer afgezet’ en ‘brocaten, sommige met de hand beschilderd’. De schoenfabriek kende ups en downs, maar werd uiteindelijk in april 1938 failliet verklaard. De fabriek en het woonhuis aan de Nic. van Eschstraat, eigendommen van Jan G.F. Larsen, werden in juni 1939 verkocht aan Broos Dröge van de Eerste Oisterwijksche Textielindustrie. Hij vermaalde en veredelde lompen en fabriceerde onder meer wol en kunstwol. Een vroege vorm van recycling. Al snel kreeg de firma de bijnaam ‘toddenfabriek’. In 1943 huurde de PAZO-schoenfabrieken een deel van het pand, wat goed van pas kwam toen deze firma haar fabriek aan de Spoorlaan na de beschieting van de munitietrein in september 1944 in vlammen had zien opgaan. Op 8 augustus 1951 brandde een groot deel van de textielfabriek af. Er volgde herbouw uitgevoerd als laagbouw. Toen de fabriek van Dröge in 1983 zijn poorten sloot was het de laatste wolwasserij in Nederland. Wat er al niet aan verhalen achter een ‘neppe’ topgevel schuil gaan….
De Maand van de Geschiedenis
In de gemeente Oisterwijk werken een aantal organisaties en vrijwilligers de gehele maand oktober mee aan de Maand van de Geschiedenis. Op Oisterwijknieuws.nl/geschiedenis treft u een overzicht van alle activiteiten en een keur aan historische informatie en video’s.
